عقب رفتگى زانو

یکى از انواع تغییر شکل هاى زانو است که در آن ، زانو عقب تر از وضعیت طبیعى قرار میگیرد. به عبارت دیگر، زانو با دامنه اى بیشتر از حد طبیعى باز میشود که این عمل غیر طبیعى است.

علل زانوى عقب رفته:

١. ضعف عضله چهار سر

٢. فلج عضله چهار سر

٣. کوتاهى عضله چهار سر

۴. قوى بودن عضله چهار سر

۵. ضعف عضلات پشت ران

۶. ضعف عضلات پشت ران و چهار سر

٧. فلج عضلات پشت ران

عوارض ناشى از زانوى عقب رفته:

١. آرتروز زودرس: به علت وارد شدن فشارهاى غیر طبیعى، فرد دچار آرتروز زودرس زانو میشود.

٢. درد: درد زانو به علل مختلف، از جمله کشش بافت هاى نرم، وارد آمدن فشار غیر طبیعى بر سطوح مفصلى و فشرده شدن استخوان کشکک روى استخوان ران بروز میکند. 

٣. تغییر در راستاى ستون مهره ها: در صورتیکه تغییر شکل یکطرفه باشد، میتواند موجبات انحراف ستون مهره ها را فراهم آورد.

۴. تغییر الگوى راه رفتن

۵. افزایش آسیب پذیرى زانو

اصلاح زانوى عقب رفته:

١. در صورت ضعف عضله چهار سر: 

الف. انقباض ایزومتریک: در این حالت، عضله کوتاه میشود، ولى هیچ حرکتى در مفصل اتفاق نمى افتد و استخوان کشکک به سمت بالا کشیده میشود.

ب. انجام حرکت باز کردن زانو تا دامنه حرکتى اخر آن: براى این منظور، پدى به ضخامت سه اینچ زیر زانو قرار داده میشود و فرد عمل باز کردن زانو را انجام میدهد. در این حالت، حرکت مفصل زانو خیلى کم است.

ج. بالا آوردن پا با زانوى صاف: در این حالت، حرکت بر خلاف جاذبه صورت میگیرد و در زانو حرکتى انجام نمیشود و حرکت در مفصل ران انجام میگیرد.

د. اعمال مقاومت و بالا آوردن پا با زانوى صاف: وزنه هایى به مچ پا بسته میشود و فرد پایش را صاف بالا مى برد. بتدریج و با بهبود قدرت عضله، میزان مقاومت اعمالى افزایش مى یابد. در این روش، عضله چهار سر بدون حرکت مفصل زانو تقویت میشود.

٢. در صورت کوتاهى عضله چهار سر: در این مورد، کوتاهى عضله چهار سر باید با استفاده از حرکات کششى بر طرف شود، در عین حال، عضلات گروه مخالف یعنى خم کننده هاى زانو نیز باید تقویت شوند تا بتوانند وضعیت حاصله را حفظ کنند.

٣. در صورت قوى بودن عضله چهار سر: اگر قدرت عضله چهار سر خیلى زیاد باشد، بطوریکه با عضلات خم کننده زانو متعادل نباشد، میتواند تغییر شکل زانوى عقب رفته را ایجاد کند. در این حالت، حرکات اصلاحى باید در جهت تقویت عضلات خم کننده زانو باشد.

۴. در مواردى که زانوى عقب رفته خفیف است، استفاده از کفش پاشنه دار میتواند در جلوگیرى از پیشرفت تغییر شکل و اصلاح آن موثر باشد.

۵. در موارد شدید تغییر شکل، باید از وسایل کمکى نظیر knee cage استفاده کرد که زانوبندى براى جلوگیرى از عقب رفتگى زانو است.

در صورت تشخیص به موقع و در سنین کودکى ، میتوان تا حد زیادى از آسیب هاى ناشى از عقب رفتگى زانو جلوگیرى کرد و با توانبخشى منظم و علمى در بخش کاردرمانى این بد شکلى را اصلاح نمود، با تاخیر در درمان و رشد کودک و شکل گیرى مفاصل، اصلاح و جبران این دفورمیتى بسیار سخت و گاهى غیر ممکن می شود.