عقب رفتگى زانو

يكى از انواع تغيير شكل هاى زانو است كه در آن ، زانو عقب تر از وضعيت طبيعى قرار ميگيرد. به عبارت ديگر، زانو با دامنه اى بيشتر از حد طبيعى باز ميشود كه اين عمل غير طبيعى است.

علل زانوى عقب رفته:

١. ضعف عضله چهار سر

٢. فلج عضله چهار سر

٣. كوتاهى عضله چهار سر

٤. قوى بودن عضله چهار سر

٥. ضعف عضلات پشت ران

٦. ضعف عضلات پشت ران و چهار سر

٧. فلج عضلات پشت ران

عوارض ناشى از زانوى عقب رفته:

١. آرتروز زودرس: به علت وارد شدن فشارهاى غير طبيعى، فرد دچار آرتروز زودرس زانو ميشود.

٢. درد: درد زانو به علل مختلف، از جمله كشش بافت هاى نرم، وارد آمدن فشار غير طبيعى بر سطوح مفصلى و فشرده شدن استخوان كشكك روى استخوان ران بروز ميكند. 

٣. تغيير در راستاى ستون مهره ها: در صورتيكه تغيير شكل يكطرفه باشد، ميتواند موجبات انحراف ستون مهره ها را فراهم آورد.

٤. تغيير الگوى راه رفتن

٥. افزايش آسيب پذيرى زانو

اصلاح زانوى عقب رفته:

١. در صورت ضعف عضله چهار سر: 

الف. انقباض ايزومتريك: در اين حالت، عضله كوتاه ميشود، ولى هيچ حركتى در مفصل اتفاق نمى افتد و استخوان كشكك به سمت بالا كشيده ميشود.

ب. انجام حركت باز كردن زانو تا دامنه حركتى اخر آن: براى اين منظور، پدى به ضخامت سه اينچ زير زانو قرار داده ميشود و فرد عمل باز كردن زانو را انجام ميدهد. در اين حالت، حركت مفصل زانو خيلى كم است.

ج. بالا آوردن پا با زانوى صاف: در اين حالت، حركت بر خلاف جاذبه صورت ميگيرد و در زانو حركتى انجام نميشود و حركت در مفصل ران انجام ميگيرد.

د. اعمال مقاومت و بالا آوردن پا با زانوى صاف: وزنه هايى به مچ پا بسته ميشود و فرد پايش را صاف بالا مى برد. بتدريج و با بهبود قدرت عضله، ميزان مقاومت اعمالى افزايش مى يابد. در اين روش، عضله چهار سر بدون حركت مفصل زانو تقويت ميشود.

٢. در صورت كوتاهى عضله چهار سر: در اين مورد، كوتاهى عضله چهار سر بايد با استفاده از حركات كششى بر طرف شود، در عين حال، عضلات گروه مخالف يعنى خم كننده هاى زانو نيز بايد تقويت شوند تا بتوانند وضعيت حاصله را حفظ كنند.

٣. در صورت قوى بودن عضله چهار سر: اگر قدرت عضله چهار سر خيلى زياد باشد، بطوريكه با عضلات خم كننده زانو متعادل نباشد، ميتواند تغيير شكل زانوى عقب رفته را ايجاد كند. در اين حالت، حركات اصلاحى بايد در جهت تقويت عضلات خم كننده زانو باشد.

٤. در مواردى كه زانوى عقب رفته خفيف است، استفاده از كفش پاشنه دار ميتواند در جلوگيرى از پيشرفت تغيير شكل و اصلاح آن موثر باشد.

٥. در موارد شديد تغيير شكل، بايد از وسايل كمكى نظير knee cage استفاده كرد كه زانوبندى براى جلوگيرى از عقب رفتگى زانو است.

در صورت تشخيص به موقع و در سنين كودكى ، ميتوان تا حد زيادى از آسيب هاى ناشى از عقب رفتگى زانو جلوگيرى كرد و با توانبخشى منظم و علمى در بخش كاردرمانى اين بد شكلى را اصلاح نمود، با تاخير در درمان و رشد كودك و شكل گيرى مفاصل، اصلاح و جبران اين دفورميتى بسيار سخت و گاهى غير ممكن مي شود.