کودکان نارسی که در کمتر از ۳۸ هفته متولد شده اند و کودکان کم وزنی که زمان به دنیا آمدن کمتر از 5/2کیلوگرم بوده اند , جزو گروه کودکان پرخطر محسوب شده که احتمال ابتلا به اختلالات رشدی در آنها زیاد است. هر چه سن جنینی نوزاد و وزن تولد او کمتر باشد احتمال ابتلا به مشکلات تکاملی بیشتر است.
ارزیابی در این کودکان شامل مطالعه ی موارد مهم پرونده ی پزشکی مانند تشخیص, تاریخ تولد, سن فرضی در رحم مادر, وزن حین تولد و سن دقیق, نمره ی پارامترهای ضربان قلب, تنفس, تون عضلانی, رنگ بدن و رفلکس ها, مشاهده ی کلی و عمومی و بررسی شرایط هوشیاری کودک و هندلینگ آرام وی و نحوه ی پاسخ دهی به محرکات حسی می باشد.
برای شروع تمرینات و جلسات کاردرمانی در قدم اول باید تثبیت وضعیت پزشکی صورت گیرد. در صورتی که تثبیت وضعیت تنفسی صورت نگرفته , تمرینات کاردرمانی فقط در وضعیت دهی و اعمال تحریکات در تخت و گهواره صورت گرفته و در حالتی که کودک مبتلا به بیماری حاد تنفسی می باشد فیزیوتراپی تنفسی قفسه ی سینه ضرورت دارد. در زمانی که نوزاد در NICU بستری است اقداماتی مانند تنظیم دما، نور و صدا و سایر تحریکات محیطی بسیار ضروری هست چرا که لازم است تا حد امکان محیط NICU شبیه به رحم مادر باشد تا بهترین شرایط رشد نوزاد فراهم گردد، انجام این اقدامات مخصوصا در هفته های اول تولد بسیار موثر می باشد.
در نوزادان نارس کاردرمانی شامل تحریکات مختلف حسی در بدن و سر و صورت نوزاد, تسهیل وضعیت های رشدی بر اساس رویکردهای مختلف درمانی مطرح در زمینه نوزادان، استفاده از وسایل کمکی می باشد و آموزش والدین برای انجام تمرینات در منزل هم بسیار لازم است چرا که اساسا در نوزادان اقدامات درمانی بر اساس الگوی خانواده محور است.
سن مناسب ارجاع نوزاد به کاردرمانی
بر اساس نگاه سنتی که متاسفانه هنوز در میان پزشکان رایج می باشد زمان مناسب ارجاع کودکان به توانبخشی (کاردرمانی و گفتاردرمانی) زمانی است که تشخیص قطعی طبق تعریف علمی برای کودک گذاشته شده باشد (به عنوان مثال 18 ماهگی برای فلج مغزی) اما با توجه به پیشرفت های بسیار در سه دهه اخیر در زمینه مراقبت از نوزادان نارس و زود متولد شده و افزایش نرخ زنده ماندن این نوزادان حتی با وزن بسیار پایین Very Low Birth Wight شرایط در بسیاری از موارد کاملاعوض شده است بگونه ای که در تمام کشورهای دارای سیستم های پیشرفته پزشکی سن شروع خدمات توانبخشی به محض تثبیت شرایط نوزاد از لحاظ زنده ماندن می باشد.
در این شرایط نگاه حاکم بر سیستم پزشکی به این شکل است که در تمام نوزادان در معرض خطر مشکلات تکاملی مانند فلج مغزی ، خدمات کاردرمانی در اولین فرصت ممکن شروع می گردد و تا زمانی که از روند کسب نرمال مراحل رشد مطمین گردیم ادامه می یابد و در صورت مشکلات جدی مانند فلج مغزی کاردرمانی در بهترین سن شروع شده است و در نتیجه می توان به کسب بهترین نتیجه امیدوار بود