صافی کف پا

صافی کف پا  به چرخش رو به داخل یک یا هر دو کف پا گفته می‌شود، به حالتی اطلاق می‌شود که کف پا با زمین تماس کامل دارد و هیچ قوسی ندارد.

کف پای صاف در اکثر موارد هیچ علامتی ندارد و بر توانایی بیمار برای انجام فعالیت‌های روزمره نیز تاثیر چندانی نمی‌گذارد. صافی کف پای کودکان تا هفت سالگی عادی است، چون استخوان‌ها و رباط‌های کف پا، قوس و گودی را به آهستگی ایجاد می‌کند. اما گاهی کف پا تا دوران بزرگسالی صاف می‌ماند و البته غالباً علامتی ندارد. بااین حال صافی کف پای برخی بیماران دردناک است و توانایی بیمار را برای راه رفتن، دویدن، بالا و پایین رفتن از پله‌ها یا ورزش کردن مختل می‌کند. همچنین صافی کف پا گاهی پی‌آمد بیماری یا آسیب دیدگی است و مشکلاتی را برای راه رفتن، دویدن یا ایستادن طولانی مدت ایجاد می‌کند.صافی کف پا غالباً به درد مچ یا کف پا دامن می‌زند، پا به سرعت خسته می‌شود و پاشنه و گودی کف پا به راحتی درد می‌گیرد. این عارضه باید در اولین فرصت درمان شود، در غیر این صورت بیمار دچار درد شدید و بدشکلی دائمی کف پا می‌شود.

انواع صافی کف پا

صافی کف پای منعطف

صافی کف پای منعطف شایع‌ترین نوع این بدشکلی است. در این حالت قوس کف پا فقط زمانی مشخص می‌شود که بیمار پا را از روی زمین بلند کند و هنگامی که کف پا روی زمین قرار می‌گیرد، در تماس کامل با زمین است. این نوع صافی کف پا در دوران کودکی شروع می‌شود و معمولاً دردناک نیست.

کوتاه بودن تاندون آشیل

تاندون آشیل استخوان پاشنه را به عضله ساق پا متصل می‌کند. اگر تاندون آشیل بیش از حد کوتاه باشد، بیمار هنگام راه رفتن و دویدن دچار درد می‌شود. کوتاهی تاندون آشیل باعث می‌شود که پاشنه پا در زمان راه رفتن یا دویدن زودتر از موعد از زمین بلند شود.

اختلال عملکرد تاندون تیبیال خلفی

این نوع صافی کف پا در دوران بزرگسالی و زمانی بروز می‌یابد که تاندون متصل کننده‌ی عضله ساق پا به داخل مچ پا آسیب ببیند، متورم یا پاره شود. اگر قوس کف پا حمایت لازم را دریافت نکند، داخل کف پا و مچ پا و همچنین مچ پای خارجی دردناک می‌شود. بسته به دلیل بروز عارضه ممکن است که کف یک یا هر دو پا صاف شود.

علل

کف پای صاف ارثی است. اگر کف پا از ابتدا صاف نباشد و بعداً صاف شود، احتمالاً علل زیر باعث این ناهنجاری شده است:

• بیماری‌های التهابی مفصل (آرتریت)
• پارگی تاندون
• بیماری سیستم عصبی یا عضلات، برای مثال فلج مغزی، اسپینا بیفیدا یا دیستروفی عضلانی که باعث ضعیف شدن عضلات می‌شود.

علائم

علائم صافی کف پا متغیر است و بستگی به شدت عارضه دارد.

برخی بیماران، به ویژه افرادی که کف پایشان به سمت داخل چرخیده است و به اصطلاح اور پرونیشن دارند، متوجه توزیع غیریکنواخت وزن می‌شوند. علامت اور پرونیشن ساییدگی سریع و غیریکنواخت پاشنه کفش است. اور پرونیشن به مفصل مچ پا و تاندون آشیل، تاندون پشت مچ پا، آسیب می‌زند. صافی کف پا گاهی با سفتی کف پا و درد قسمت‌های زیر همراه است:

• بخش داخلی مچ پا
• گودی کف پا
• ساق پا
• زانو
• مفصل ران
• کمر و پشت بدن

تشخیص

پزشک برای تشخیص مشکل از بیمار می‌خواهد که روی پنجه بایستد. اگر قوس کف پا ایجاد شود، صافی کف پا از نوع منعطف است و نیازی به آزمایش‌های بیشتر یا درمان نیست. اگر بیمار درد داشته باشد یا هنگام ایستادن روی پنجه قوسی ایجاد نشود، صافی کف پا از نوع سخت است و باید آزمایش‌های بیشتری از قبیل موارد زیر انجام شود:

• سی تی اسکن برای بررسی استخوان‌های کف پا
• ام آر آی برای مشاهده تاندون‌های کف پا
• رادیوگرافی کف پا

عامل‌های خطر

وجود داشتن سابقه کف پای صاف در خانواده، احتمال بروز این عارضه را افزایش می‌دهد. ورزشکاران و افراد فعال نیز به دلیل احتمال آسیب دیدگی کف و مچ پا بیشتر مستعد صافی کف پا هستند. افراد مسنی که بیشتر در معرض خطر افتادن یا آسیب‌های بدنی قرار دارند، نیز بیشتر با صافی کف پا مواجه می‌شوند. صافی کف پا در میان افراد مبتلا به بیماری‌های درگیر کننده عضلات، برای مثال فلج مغزی، نیز شایع‌تر است. از دیگر عامل‌های خطر می‌توان به چاقی، فشار خون بالا و دیابت شیرین اشاره کرد.

درمان صافی کف پا

کفی و کفش طبی

حمایت از پا معمولاً نخستین گام برای درمان صافی کف پا است. پزشک استفاده از کفی طبی را برای حمایت بیشتر از کف پا توصیه می‌کند. ارتوز یا همان کفی طبی رایج‌ترین راه درمان صافی کف پا است. زمانی که صافی کف پا باعث آسیب دیدگی می‌شود، قرار دادن کفی در کفش موقعیت استخوان‌های مچ و کف پا را اصلاح می‌کند. کفی تنش روی زانوها را کاهش می‌دهد و عضلات، تاندون‌ها و رباط‌ها را تقویت می‌کند. همچنین ارتوز به حفظ تعادل و نظم در زمان حرکت کردن یا انجام فعالیت‌های معمول کمک می‌کند. حمایت از پا افزایش یابد. متخصص برای درمان صافی کف پای کودکان توصیه می‌کند که تا زمان اتمام شکل‌گیری کف پا، از کفش مخصوص یا کاپ پاشنه استفاده شود.

تغییر سبک زندگی

برای کاهش درد مربوط به صافی کف پا باید تغییراتی در سبک زندگی ایجاد شود. برای مثال پزشک رژیم غذایی و برنامه ورزشی خاصی را برای کاهش وزن تعریف می‌کند تا با کمتر شدن وزن، فشار کمتری به پا وارد شود. همچنین پزشک از بیمار می‌خواهد که مدت طولانی نایستد یا راه نرود.

دارو

بسته به علت عارضه ممکن است که بیمار از التهاب و درد مستمر رنج ببرد. پزشک دارو برای کاهش ناراحتی ناشی از تحمل علائم تجویز می‌کند. داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب درد و ورم را از بین می‌برد.

مداخله‌های توانبخشی

مداخله‌ بهره‌گیری ماهرانه و هدفمند از تکنیک‌ها و درمان‌های طب فیزیکی به منظور ایجاد تغییراتی سازگار با تشخیص، پیش‌آگهی و هدف بیمار است. مداخله‌های رایجی که برای درمان صافی کف پا به کار برده می‌شود، عبارت است از:

• درمان دستی (MTT): درمان دستی شامل روش‌هایی مانند ماساژ بافت نرم، ماساژ عمقی سایشی، کشش دستی و متحرک‌سازی مفصل می‌شود. هدف متخصص توانبخشی و یا کاردرمان از انجام این روش‌ها، بازیابی توانایی و دامنه حرکتی پا و تاندون‌ها است.
• حرکات اصلاحی (TE): شامل تمرین‌های کششی و تقویتی که با هدف بازیابی دامنه حرکتی و تقویت پا و عضلات درگیر انجام می‌شود.
• بازآموزی عصبی ـ عضلانی: این روش به منظور بازیابی پایداری، بازآموزی پایین تنه و بهبود مکانیک و تکنیک حرکتی (برای مثال دویدن، پریدن، لگد زدن یا بالا و پایین رفتن از پله‌ها) در استفاده روزمره از پایین‌تنه به کار برده می‌شود.
• مدالیته‌ها: مدالیته‌هایی مانند اولتراسوند، تحریک الکتریکی، یخ و لیزر سرد برای کاهش درد و التهاب تاندون و کف پا کاربرد دارد.
• برنامه خانگی: شامل نرمش‌های تقویتی، کششی و پایداری می‌شود و بیمار در زمینه چگونگی انجام وظایف روزمره و ارتقاء سطح عملکردی راهنمایی می‌شود.

جراحی پا

جراحی به عنوان آخرین راه‌حل و برای درمان موارد جدی‌تر توصیه می‌شود. جراح ارتوپد قوس کف پا را ایجاد می‌کند، تاندون‌ها را ترمیم می‌کند یا استخوان‌ها یا مفصل‌ها را به هم جوش می‌دهد. اگر تاندون آشیل بسیار کوتاه باشد، جراح طول آن را افزایش می‌دهد تا درد کاهش یابد.

پیشگیری

کف پای صاف معمولاً ارثی و غیرقابل پیشگیری است. اما با رعایت توصیه‌هایی مانند پوشیدن کفش اندازه‌ای که به خوبی از پا محافظت و حمایت می‌کند، می‌توان از تشدید عارضه و بروز درد شدید جلوگیری کرد.